Gemi Adamlarının Alacaklarında Temel Ayrım: Gemi Bayrağı
Gemi adamlarının tamamı 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na tabi olmadığından, her gemi adamı için aynı alacaklar söz konusu olmamaktadır. Özellikle dikkat edilmesi gereken husus, yabancı bayraklı gemilerde görev yapan gemi adamlarının 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na tabi olmamasıdır. Bu nedenle aşağıda anlatacağımız durumlar bu gemi personelleri için geçerli olmayacaktır. Yabancı bayraklı gemide çalışan personellerin hukuki durumu, 854 Sayılı Deniz İş Kanunu’na göre değil, 6098 Sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine göre düzenlenmiştir. Bu sebeple bariz farklılıklar oluşturmaktadır.
Türk Bayraklı Gemilerde Çalışanların Hakları
Alacak ve Tazminat Türleri
Türk Bayraklı Gemilerde Çalışan Gemi Adamlarının alacakları ve tazminatları şunlardır:
- Alacaklar:
- Maaş alacağı
- Fazla mesai alacağı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 28)
- Yıllık izin alacakları (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 40)
- Hafta tatili alacakları (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 41)
- Genel tatil -resmi ve dini bayramlarda çalışma- alacağı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 43)
- Tazminatlar:
- Kıdem tazminatı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 20)
- İhbar tazminatı (854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 16)
Görevli Mahkeme
Bu alacak veya tazminatlardan birini/birkaçını alamayan gemi adamı, Türk bayraklı gemide çalıştığından 854 Sayılı Deniz İş Kanunu madde 46’da düzenlendiği üzere, “Bu kanun kapsamına giren gemi adamlarıyla bunların işveren veya işveren vekilleri arasında bu kanundan veya hizmet akdinden doğan davalar hakkında, 5521 sayılı kanun hükümleri uygulanır.” hükmü gereği, 5521 Sayılı İş Mahkemeleri Kanununa tabi olduğundan dava İş Mahkemelerinde açılır.
Yabancı Bayraklı Gemilerde Çalışanların Hakları
Görevli Mahkeme
Türk bayraklı değil de yabancı bayraklı gemide çalışan gemi adamları, alacağını İş Mahkemelerinde değil, 6098 Sayılı Borçlar Kanunu hükümlerine tabi olarak talep edeceklerinden, Asliye Hukuk Mahkemelerinde dava açmaları gerekmektedir. Bu hususta farklı kaynaklarda Deniz İhtisas Mahkemesinin görevli olduğuna dair görüşler de bulunmakta ise de burada Yargıtay içtihatlarını dikkate almamız gerekmektedir. Yargıtay 20. Hukuk Dairesi 2016/14286 Esas, 2017/889 Karar, 7.2.2017 Tarihli ilamında, yabancı bayraklı gemide çalışan gemi personellerinin Asliye Hukuk Mahkemesinde dava açması gerektiğini hüküm altına almıştır.
Davanın Açılacağı Yetkili Mahkeme (Yer)
Diğer bir husus, davanın nerede açılacağı sorunudur.
- Türk Bayraklı Gemilerde: Gemi personelleri davayı, şirket merkezinin bulunduğu yerdeki İş Mahkemesinde, sözleşmede belirtilen İş Mahkemesinde veya sözleşmede yetkili mahkeme kararlaştırılmamışsa bağlanma limanında yetkili İş Mahkemelerinde de açabilir.
- Yabancı Bayraklı Gemilerde: Gemi adamları davasını, davalı şirketin merkezinde yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde açabilir.
Dava Sürecinde İspat Yükümlülüğü ve Deliller
Yukarıda belirtilen alacak ve tazminatlarını talep eden gemi adamları, alacaklarının varlığını ve tazminatı gerektiren durumların olduğunu mahkemeye ispat etmesi gerekmektedir. Alacağını ispat için gerekli olan bilgi ve belgelerden bazıları şunlardır:
- Yaptığı deniz iş sözleşmesi
- Banka hesap hareketleri
- Gemi jurnal kayıtları
- Hizmet belgesi
- Tanık beyanları
- Bilirkişi raporları
Daha detaylı bilgi almak için arayabilir yahut sorularınızı mail gönderebilirsiniz.
